IAPS
Barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum Sommier & Levier)
Pochodzenie: Kaukaz (obszar Gruzji i Rosji) i tereny przyległe.
Występowanie w Polsce: na bardzo wielu stanowiskach, które w większości mają charakter spontaniczny.
Sposób rozprzestrzeniania: przez nasiona przenoszone z nurtem wody, z wiatrem, wskutek niezamierzonych działań ludzi lub przez zwierzęta.
Kolonizowane siedliska: brzegi rzek i miejsca ruderalne, zwłaszcza przydroża.
Cel wprowadzenia: sprowadzony jako roślina ozdobna i miododajna.
Czynniki sprzyjające inwazji: znaczne rozmiary roślin, duża zdolność regeneracji, duża liczba wytwarzanych nasion i wysoka ich żywotność, właściwości allelopatyczne, toksyczny sok stanowiący skuteczną obronę przeciw roślinożercom.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje nowe tereny zmieniając charakter dotychczasowych zbiorowisk roślinnych; negatywnie wpływa na gatunki rodzime poprzez masowy rozwój siewek i zacienienie innych roślin.
!!Gatunek jest niebezpieczny dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt hodowlanych lub domowych, gdyż w wyniku kontaktu skóry z wydzielaną przez roślinę furanokumaryną, powoduje oparzenia II/III stopnia!!
Więcej informacji:
Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.)
Pochodzenie: Kaukaz (obszar Gruzji i Rosji) i tereny przyległe.
Występowanie w Polsce: utrzymuje się na stanowiskach związanych z dawnymi miejscami upraw, ale coraz częściej pojawia się na nowych obszarach oddalonych od pól uprawnych.
Sposób rozprzestrzeniania: przez nasiona przenoszone z nurtem wody, z wiatrem, wskutek niezamierzonych działań ludzi lub przez zwierzęta.
Kolonizowane siedliska: zazwyczaj łąki i miejsca ruderalne, zwłaszcza obrzeża pól uprawnych, przydroża, tereny kolejowe, dzikie wysypiska śmieci, w otoczeniu budynków, wzdłuż rowów melioracyjnych, w zadrzewieniach i zakrzewieniach, lasach i na śródleśnych polanach, także na brzegach rzek.
Cel wprowadzenia: sprowadzony najpierw do uprawy eksperymentalnej, a następnie masowo uprawiany w Państwowych Gospodarstwach Rolnych na terenie całego kraju jako roślina paszowa (kiszonki dla bydła), ozdobna i miododajna.
Czynniki sprzyjające inwazji: znaczne rozmiary roślin, duża zdolność regeneracji, duża liczba wytwarzanych nasion i wysoka ich żywotność, właściwości allelopatyczne, toksyczny sok stanowiący skuteczną obronę przeciw roślinożercom.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje nowe tereny zmieniając charakter dotychczasowych zbiorowisk roślinnych; negatywnie wpływa na gatunki rodzime poprzez masowy rozwój siewek i zacienienie innych roślin.
!!Gatunek jest niebezpieczny dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt hodowlanych lub domowych, gdyż w wyniku kontaktu skóry z wydzielaną przez roślinę furanokumaryną, powoduje oparzenia II/III stopnia!!
Więcej informacji:
Niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera Royle)
Pochodzenie: zachodnia część Himalajów (Azja Środkowa).
Występowanie w Polsce: gatunek powszechny na obszarze całego kraju, głównie w dolinach rzecznych.
Sposób rozprzestrzeniania: przez nasiona przenoszone z nurtem wody, wskutek niezamierzonych działań ludzi lub przez zwierzęta.
Kolonizowane siedliska: odsłonięte brzegi cieków, szuwary, ziołorośla okrajkowe, kamieńce nadrzeczne; pojawia się również w łęgach i zaroślach wierzbowych, w buczynach, zniekształconych grądach i młodych nasadzeniach różnych gatunków drzew; rośnie również na wilgotnych siedliskach ruderalnych oraz rzadko jako chwast w uprawach rolnych.
Cel wprowadzenia: sprowadzony jako roślina ozdobna i miododajna.
Czynniki sprzyjające inwazji: duża liczba wytwarzanych nasion i mechanizm ich rozsiewania tj. rozrzucanie nasion podczas gwałtownego pękania owoców.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje siedliska podmokłe; negatywnie wpływa na gatunki rodzime poprzez szybki i synchroniczny wzrost siewek; konkuruje z rodzimymi gatunkami roślin o przestrzeń, wodę i składniki pokarmowe oraz owady zapylające.
Więcej informacji:
http://projekty.gdos.gov.pl/files/artykuly/127066/Impatiens-glandulifera_KG_WWW_icon.pdf
Rdestowiec japoński/ r. ostrokończysty (Reynoutria japonica Houtt.)
Pochodzenie: Azja Wschodnia.
Występowanie w Polsce: najszerzej rozprzestrzeniony spośród rdestowców w szczególności na południu kraju.
Sposób rozprzestrzeniania: przez silny rozrost i fragmentację kłączy oraz pędów, rzadziej przez nasiona
przenoszone przez wodę (szczególnie w czasie wezbrań rzek), wskutek niezamierzonych działań ludzi lub rzadziej przez zwierzęta.
Kolonizowane siedliska: przydroża, nasypy kolejowe, nieużytki miejskie i poprzemysłowe, parki, cmentarze i ogrody przydomowe; bez trudu kolonizuje także siedliska naturalne m.in. brzegi rzek, okrajki lasów i zarośli; gatunek wnika do lasów, szczególnie łęgowych, coraz częściej występuje na terenach rolniczych.
Cel wprowadzenia: jako roślina ozdobna, później uprawiana jako miododajna i energetyczna.
Czynniki sprzyjające inwazji: znaczne rozmiary roślin, szybkie tempo wzrostu, duże zdolności regeneracyjne kłączy i pędów.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje nowe tereny zmieniając charakter dotychczasowych zbiorowisk roślinnych; najbardziej szkodliwe jest przenikanie rdestowca ostrokończystego na obszary chronione; w znacznym stopniu wpływa ograniczająco na różnorodność biologiczną siedlisk naturalnych i półnaturalnych, a w szczególności ekosystemów łęgowych, tworząc zwarte, jednogatunkowe płaty, często zajmujące rozległe obszary; skutecznie konkuruje z rodzimymi gatunkami roślin, często utrudniając ich wzrost i regenerację; przede wszystkim ogranicza dostęp do światła, ze względu na tworzenie zwartych płatów i gęste ustawienie liści na pędach; uniemożliwia kiełkowanie nasion i rozwój wielu rodzimych gatunków roślin, ponieważ tworzy grubą i wolno rozkładającą się warstwę opadłych liści i łodyg; powoduje spadek liczebności współwystępujących roślin i bezkręgowców, oddziałuje na inne rośliny allelopatycznie.
Więcej informacji:
Rdestowiec czeski (Reynoutria x bohemica Chrtek & Chrtkova)
Pochodzenie: Azja Wschodnia – mieszaniec rdestowca ostrokończystego i rdestowca sachalińskiego
Występowanie w Polsce: obecnie rozpowszechniony na terenie całego kraju lecz na rozproszonych i stosunkowo nielicznych stanowiskach, szczególnie na Śląsku i w okolicach Warszawy, gdzie tworzy często zwarte jednogatunkowe płaty zajmujące duże powierzchnie; przyjmuje się, że rozmieszczenie gatunku jest mocno niedoszacowane, a liczba stanowisk zaniżona, ze względu na częste trudności w odróżnieniu mieszańca od gatunków rodzicielskich, zwłaszcza r. ostrokończystego.
Sposób rozprzestrzeniania: przez silny rozrost i fragmentację kłączy oraz pędów, rzadziej przez nasiona
przenoszone przez wodę (szczególnie w czasie wezbrań rzek), wskutek niezamierzonych działań ludzi lub rzadziej przez zwierzęta.
Kolonizowane siedliska: wykazuje tolerancję na wysoką temperaturę, suszę, zasolenie i okresowe wylewy wód; najczęściej spotykany na różnych typach siedlisk antropogenicznych jak przydroża, nasypy kolejowe czy nieużytki miejskie; opanowuje także siedliska nadrzeczne (łęgowe), gdzie często współwystępuje z gatunkami rodzicielskimi (przede wszystkim z r. ostrokończystym); w ostatnim czasie coraz częściej notowany na terenach rolniczych np. w uprawach kukurydzy.
Cel wprowadzenia: prawdopodobnie początkowo mógł być wprowadzony jako roślina ozdobna (pod nazwą rdestowca ostrokończystego, od którego nie był wówczas odróżniany), później rozprzestrzenił się spontanicznie.
Czynniki sprzyjające inwazji: znaczne rozmiary roślin, szybkie tempo wzrostu, duże zdolności regeneracyjne kłączy i pędów.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje nowe tereny zmieniając charakter dotychczasowych zbiorowisk roślinnych; najbardziej szkodliwe jest przenikanie rdestowca czeskiego na obszary chronione;
uważany za bardziej inwazyjny gatunek w porównaniu do form rodzicielskich odznaczający się większym potencjałem do tworzenia zwartych, gęstych płatów (w wyniku wegetatywnego rozprzestrzeniania się) na rozległych nasłonecznionych, bogatych w azot i wilgotnych terenach; skutecznie konkuruje z rodzimymi gatunkami roślin, ogranicza i uniemożliwia kiełkowanie nasion wielu gatunków roślin rodzimych z powodu tworzenia grubej i wolno rozkładającej się warstwy opadłych liści i łodyg, a także poprzez uwalnianie związków allelopatycznych wpływających hamująco na wzrost innych roślin uniemożliwiając im regenerację; porastając brzegi cieków mogą przyczyniać się do erozji brzegów, zmiany przepływu wód; oddziaływania te mogą powodować trudno odwracalne zmiany procesów zachodzących w szczególności w siedliskach o charakterze półnaturalnym.
Więcej informacji:
Rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis (F. Schmidt) Nakai)
Pochodzenie: Azja Wschodnia.
Występowanie w Polsce: obecnie występuje na licznych, choć rozproszonych stanowiskach na obszarze całego kraju, tworząc często jednogatunkowe płaty zajmujące rozległe powierzchnie; największa koncentracja stanowisk gatunku znajduje się w południowo-zachodniej i północnej części kraju.
Sposób rozprzestrzeniania: przez silny rozrost i fragmentację kłączy oraz pędów, rzadziej przez nasiona
przenoszone przez wodę (szczególnie w czasie wezbrań rzek), wskutek niezamierzonych działań ludzi lub rzadziej przez zwierzęta.
Kolonizowane siedliska: najczęściej kolonizuje tereny dawnych posiadłości ziemskich, występuje w zabytkowych parkach dworskich, ogrodach miejskich i przydomowych, na cmentarzach, także na brzegach rzek, skrajach lasów i zarośli, ale również na nieużytkach, przydrożach i w rowach.
Cel wprowadzenia: jako roślina ozdobna, później uprawiana jako miododajna i energetyczna.
Czynniki sprzyjające inwazji: znaczne rozmiary roślin, szybkie tempo wzrostu, duże zdolności regeneracyjne kłączy i pędów.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje nowe tereny zmieniając charakter dotychczasowych zbiorowisk roślinnych; najbardziej szkodliwe jest przenikanie rdestowca ostrokończystego na obszary chronione; występuje w zwartych łanach, w związku z tym populacje gatunku pogarszają warunki świetlne oraz powodują zmiany w tempie rozkładu materii opanowanych siedlisk; ze względu na szybki wzrost, duże rozmiary gatunek skutecznie konkuruje z rodzimymi gatunkami roślin, ogranicza i uniemożliwia kiełkowanie nasion wielu gatunków roślin rodzimych z powodu tworzenia grubej i wolno rozkładającej się warstwy opadłych liści i łodyg, a także poprzez uwalnianie związków allelopatycznych wpływających hamująco na wzrost innych roślin uniemożliwiając im regenerację; porastając brzegi cieków może przyczyniać się do erozji brzegów, zmiany przepływu wód; oddziaływania te mogą powodować trudno odwracalne zmiany procesów zachodzących w szczególności w siedliskach o charakterze półnaturalnym.
Więcej informacji:
Nawłoć kanadyjska (Solidago candensis L.)
Pochodzenie: Ameryka Północna.
Występowanie w Polsce: szeroko rozprzestrzeniony w Polsce; obecnie największa koncentracja stanowisk występuje w południowych i południowo-zachodnich rejonach kraju.
Sposób rozprzestrzeniania: przez lekkie nasiona rozsiewane przez wiatr oraz silny rozrost kłączy, które mogą być roznoszone wskutek niezamierzonych działań ludzi.
Kolonizowane siedliska: zarówno na siedliskach półnaturalnych i naturalnych: w lasach, zaroślach, w dolinach i na brzegach rzek oraz zbiorników wodnych, na łąkach suchych i wilgotnych, jak również na siedliskach antropogenicznych: na nasypach, groblach pomiędzy stawami, w sadach, na przydrożach i terenach kolejowych; odnotowano także stanowiska na przydrożach dróg leśnych i w uprawach leśnych; może być także chwastem upraw (np. wierzby energetycznej).
Cel wprowadzenia: początkowo jako roślina ozdobna, później także jako miododajna.
Czynniki sprzyjające inwazji: duża liczba nasion, szybki wzrost klonalny za pomocą kłączy.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje nowe tereny zmieniając charakter dotychczasowych zbiorowisk roślinnych; szczególne zagrożenie stwarza dla rzadkich i cennych gatunków siedlisk m.in. łąkowych; tworzy zwarte i gęste jednogatunkowe płaty utrudniając wzrost oraz regenerację innych roślin i w efekcie prowadzi do zmniejszenia bogactwa rodzimych gatunków roślin; może utrudniać kiełkowanie siewek wielu gatunków rodzimych, poprzez uwalnianie związków allelopatycznych, które hamują rozwój innych roślin; właściwości allelopatyczne nawłoci także skutecznie ograniczają rozwój patogenów glebowych, co sprzyja inwazji gatunku i wzmacnia jego dominację na kolonizowanych terenach i prowadzi do homogenizacji krajobrazu; przyczynia się także do ograniczenia liczebności zapylaczy.
Więcej informacji:
Nawłoć późna (Solidago gigantea Aiton)
Pochodzenie: Ameryka Północna.
Występowanie w Polsce: szeroko rozprzestrzeniony w Polsce; obecnie największa koncentracja stanowisk występuje w południowych i południowo-zachodnich rejonach kraju.
Sposób rozprzestrzeniania: przez lekkie nasiona rozsiewane przez wiatr oraz silny rozrost kłączy, które mogą być roznoszone wskutek niezamierzonych działań ludzi.
Kolonizowane siedliska: zarówno na siedliskach półnaturalnych i naturalnych: w lasach, zaroślach, w dolinach i na brzegach rzek oraz zbiorników wodnych, na łąkach suchych i wilgotnych, jak również na siedliskach antropogenicznych: na nasypach, groblach pomiędzy stawami, w sadach, na przydrożach i terenach kolejowych; odnotowano także stanowiska na przydrożach dróg 10,5
może być także chwastem upraw (np. wierzby energetycznej).
Cel wprowadzenia: początkowo jako roślina ozdobna, później także jako miododajna.
Czynniki sprzyjające inwazji: olbrzymia liczba nasion, szybki wzrost klonalny za pomocą kłączy.
Negatywne oddziaływanie: z łatwością kolonizuje nowe tereny zmieniając charakter dotychczasowych zbiorowisk roślinnych; szczególne zagrożenie stwarza dla rzadkich i cennych gatunków siedlisk m.in. łąkowych; tworzy zwarte i gęste jednogatunkowe płaty utrudniając wzrost oraz regenerację innych roślin i w efekcie prowadzi do zmniejszenia bogactwa rodzimych gatunków roślin; podobnie jak nawłoć kanadyjska, może utrudniać kiełkowanie siewek wielu gatunków rodzimych, poprzez uwalnianie związków allelopatycznych, które hamują rozwój innych roślin; konkurencyjne oddziaływanie gatunku dotyczy także owadów należących do grupy zapylaczy w siedliskach łąkowych.
Więcej informacji:
http://projekty.gdos.gov.pl/files/artykuly/127095/Solidago-gigantea_nawloc-pozna_KG_WWW_icon.pdf